Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Αγιοραφαηλίτου

Το Ευαγγέλιο

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουγμζόγλου

Ο Επιτάφιος

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Είναι κατάλληλο ύφασμα με κεντημένο ή ζωγραφισμένο τον Χριστό νεκρό, όπως ήταν μετά την αποκαθήλωση. Αργότερα στον Επιτάφιο προστέθηκαν γύρω από τον Χριστό η Παναγία, ο Ιωσήφ και ο Νικόδημος, ο Ιωάννης, Μυροφόρες και οι Άγγελοι σε «επιτάφιο θρήνο».

Αυτόν τον επιτάφιο προσκυνούμε και περιφέρουμε τη Μεγάλη Παρασκευή στρωμένο πάνω σ’ ένα διασκευασμένο τραπέζιο το λεγόμενο κουβούκλιο, που συμβολίζει το λίθο, πάνω στον οποίο το Σώμα του Χριστού δέχτηκε τις μεταθανάτιες περιποιήσεις.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Η Μούσα

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου 

Είναι σπόγγος «πεπλατυσμένος»· χρησιμοποιείται στη συστολή δηλαδή στο καθάρισμα του Δίσκου και του Αντιμηνσίου. Φυλάσσεται μέσα στο Αντιμήνσιο.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου 

Μικρό δοχείο που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά θερμού (ζέοντος) ύδατος και έκχυση του μέσα στο Άγιο Ποτήριο πριν τη Θεία Κοινωνία. Με αυτό τον τρόπο εξαίρεται η ζέση του Αγίου Πνεύματος και παρακινούμαστε με τέτοια θερμότητα πίστεως να προσερχόμαστε στη Θεία Μετάληψη. Συμβολίζει το ζεστό αίμα που έρρευσε από τη πλευρά του Χριστού μετά τη λόγχευση του.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Η Λαβίδα 

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Ο αρχαίος τρόπος; μεταλήψεως των πιστών ήταν αυτός που τηρείται σήμερα από τους Λειτουργούς· πρώτα το Σώμα του Χριστού από το Δίσκο και μετά το Αίμα από το Ποτήριο. Η λέξη λαβίδα δήλωνε τότε μεταφορικά τη λέξη «λαβίδα» των λειτουργών δακτύλων και χεριών, με τα οποία το Άγιο Σώμα εισάγονταν στα στόματα των πιστών. Το κοχλιάριο (κουταλάκι) χρησιμοποιήθηκε αργότερα τοπικά και γενικεύτηκε το 10 αιώνα, αλλάζοντας τον τρόπο Μεταλήψεως. Η ονομασία όμως της λαβίδας έμεινε στο κουταλάκι. Συμβολίζει τη λαβίδα των Σεραφίμ που είδε σε όραμα ο Ησαΐας.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Η Λόγχη

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου 

Μαχαίρι σε σχήμα λόγχης, μ’ αυτό κόπτεται ο άρτος και εξάγεται ο Αμνός και οι μερίδες στην Προσκομιδή. Συμβολίζει τη λόγχη του στρατιώτη με την οποία λόγχισε την πλευρά του Χριστού επάνω στο Σταυρό.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Ο Αστερίσκος

Ιωάννου Φουντούλη

Σταυροειδές κυρτό έλασμα, που τίθεται στο δίσκο κατά την προσκομιδή για να συγκρατεί το κάλυμμα. Εικονίζει το στερέωμα του ουρανού (ο δίσκος τη γη), ή κατά τον μεταγενέστερο συμβολισμό τον αστέρα των μάγων.

Πηγή: Λειτουργική Α’, Θεσσαλονίκη, Β’ Έκδοση 1995.

Το Άγιο Ποτήριο

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου 

Ποτήρι χρυσό ή αργυρό με υψηλή βάση, στο οποίο ρίχνεται ο οίνος και το ύδωρ την ώρα που τελείται η Αγία Προσκομιδή. Στη Θεία Λειτουργία αγιαζόμενα μεταβάλλονται σε Αίμα Χριστού. Μέσα στο Άγιο Ποτήριο τίθεται και το Σώμα του Χριστού μετά τον καθαγιασμό, απ’ όπου μεταλαμβάνουν οι πιστοί. Εικονίζει το Ποτήριο εκείνο, στο οποίο ο Κύριος Ιερούργησε και παρέδωσε στους Αποστόλους το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας (Λουκάς. Κβ’, 20).

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Ο Δίσκος ή Δισκάριο

Ιωάννου Φουντούλη 

Κυκλοτερής αβαθής μικρός δίσκος για τον άρτο της Θείας Ευχαριστίας. Χωρίς βάση ή με χαμηλή βάση, χωρίς ποικίλματα που δυσκολεύουν την περισυλλογή των μαργαριτών. Σ΄ αυτόν, κατά την προσκομιδή, τίθεται ο αμνός, ο οποίος και αγιάζεται κατά τον καθαγιασμό. Εικονίζει συμβολικά τη νεκρική κλίνη του Κυρίου, τον ουρανό, τον κόσμο ή, κατά τη μεταγενέστερη ερμηνεία, τη φάτνη της βηθλεέμ. Σ’ αυτόν τίθενται και οι μερίδες των λειψάνων των αγίων κατά τα εγκαίνια του ναού.

Πηγή: Λειτουργική Α’, Θεσσαλονίκη, Β’ Έκδοση 1995.

Ο Αρχιερατικός Μανδύας

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου 

Φέρεται από τον Αρχιερέα, όταν χοροστατεί στις Ιεροπραξίες που δεν απαιτείται πλήρης στολή, π.χ. κατά τη διάρκεια του Όρθρου. Θεωρείται αυτοκρατορικής προελεύσεως.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Τα Δικεροτρίκηρα

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Πρόκειται για τις βάσεις με τα δύο και τρία κεριά που κρατά ο Αρχιερέας και με τα οποία ευλογεί το λαό. Τα δίκηρα συμβολίζουν τις δύο φύσεις του Κυρίου. Τα τρίκηρα συμβολίζουν την Αγία Τριάδα. Μ’ αυτά σφραγίζει το Ευαγγέλιο κατά την ψαλμωδία του Τρισαγίου ύμνου και μετά ευλογεί το λαό.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Έ Έκδοση.

Το Αρχιερατικό Εγκόλπιον

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Εξαρτάται με χρυσή αλυσίδα από το λαιμό στο στήθος του Αρχιερέα. Καθιερώθηκε το έτος 1856 με Βασιλικό Διάταγμα σαν διακριτικό γνώρισμα του Αρχιερατικού αξιώματος. Συμβολίζει και την ομολογία της πίστεως. Στο ωοειδές σχήμα του εικονίζεται ο Χριστός με το δεξί χέρι ευλογών, και στο αριστερό κρατών Ευαγγέλιο.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Τα Άμφια των: Πρεσβυτέρου & Επισκόπου

Καθένα από τα ιερά άμφια, όπως και καθετί στη λατρεία μας, έχει έναν ιδιαίτερο συμβολισμό. Αυτό που όλοι βλέπουμε και γνωρίζουμε, χωρίς το οποίο ο πρεσβύτερος ή ο επίσκοπος δεν έχει τη χάρη να τελέσει κανένα μυστήριο ή οποιαδήποτε άλλη τελετή είναι το επιτραχήλιο (πετραχήλι), που συμβολίζει τη Χάρη του Θεού, που χορηγείται στον ιερέα, και τον ζυγό του Χριστού.

Κατά την τέλεση του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας ο ιερέας – πρεσβύτερος φοράει πρώτα το ολόσωμο λευκό φαρδύ ένδυμα, που λέγεται στιχάριο και συμβολίζει την περιβολή των αγγέλων και το Φως του Χριστού. Μετά φορά τη ζώνη, που συμβολίζει την πνευματική δύναμη, τα επιμάνικα, που συμβολίζουν τα δεσμά με τα οποία δέθηκε ο Κύριος, το επιγονάτιο, που συμβολίζει το λέντιο που φόρεσε ο Κύριος όταν έπλυνε τα πόδια των μαθητών του και το φαιλόνιο, που συμβολίζει τη χλαμύδα που του φόρεσαν για να τον εμπαίξουν.

Ο επίσκοπος επιπλέον φοράει το ωμοφόριο, που συμβολίζει το χαμένο πρόβατο που παίρνει ο Κύριος στους ώμους του για να το σώσει, δηλαδή καθέναν από μας, και κρατάει την ποιμαντορική ράβδο που συμβολίζει την ποιμαντική εξουσία του επισκόπου (ποιμένας είναι ο βοσκός, ποιμαντική εξουσία: ο επίσκοπος σαν το βοσκό φροντίζει, προστατεύει και οδηγεί τους πιστούς).

Στα άμφια του επισκόπου διακρίνουμε ένα φαρδύ και ριχτό ρούχο, που ονομάζεται σάκος. Ακόμη, στις περισσότερες ακολουθίες, έχει στο κεφάλι του τη μίτρα, που μοιάζει με κορόνα. Τα δύο αυτά εξαρτήματα δεν αποτελούσαν από παλιά μέρη των αμφίων. Ήταν σύμβολα εξουσίας των βυζαντινών αυτοκρατόρων. Μετά την άλωση της Πόλης, παραχωρήθηκαν ως σύμβολα εξουσίας στον Πατριάρχη, που ορίσθηκε και ως ηγέτης των υποδούλων. Με τον καιρό πέρασαν στην καθιερωμένη ενδυμασία των επισκόπων, οι οποίοι μάλιστα στις διάφορες ακολουθίες κάθονται στο Δεσποτικό, που κατά τη βυζαντινή εποχή ήταν η θέση του αυτοκράτορα, ο οποίος έφερε και τον τίτλο του “δεσπότη”. Σήμερα όλα αυτά τα στοιχεία ανήκουν στην εκκλησιαστική παράδοση.

Πηγή: www.pemptousia.gr

Τα Άμφια του Διακόνου

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Στιχάριο: είναι ποδήρης κοινός για τους βαθμούς της Ιεροσύνης με φαρδιά μανίκια. Το χρώμα του είναι συνήθως λευκό, σύμβολο αγνότητας και της πνευματικής χαράς. Συμβολίζει τη φωτεινή των Αγγέλων περιβολή και το καθαρό και αμόλυντο της ιερατικής τάξεως· καθαρότητα, για την οποία οι Λειτουργοί καταξιώνονται της θείας Χάρης. Αυτό μαρτυρεί και το Γραφικό χωρίο που λένε κατά την ένδυση τους: «Ἀγαλλιάσεται ἡ ψυχή μου ἐπὶ τῷ Κυρίῳ, ἐνέδυσε γάρ με ἱμάτιον σωτηρίου…».

Το Οράριο: (orare=προσεύσθαι) Είναι ταινία υφάσματος που φέρεται στον αριστερό ώμο, (με τα άκρα ένα εμπρός και ένα πίσω) και γραμμένο σ’ αυτό το Άγιος, Άγιος, Άγιος. Εξεικονίζει τις πτέρυγες των Αγγέλων, εφ’ όσον «Διάκονοι… εις διακονίαν αποστελλόμενοι προστρέχουν».

Επιμάνικα: Με αυτά, κοινά και για τους τρεις βαθμούς, συγκρατούνται τα άκρα του Στιχαρίου μαζί με τα λοιπά ενδύματα του Λειτουργού. Εικονίζουν την παντοδύναμη ενέργεια του Θεού και των Τιμίων Δώρων που προσφέρεται με τα χέρια του Ιερουργού. Γι’ αυτό λένε τα ψαλμικά χωρία: «Η δεξιά σου, Κύριε, δεδόξασται εν ισχύει…» «Αι χείρες Σου εποίησαν με και έπλασαν με…». Συμβολίζουν και τα δεσμά του Κυρίου με τα οποία δεμένος οδηγήθηκε προς τον Πιλάτο.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Τα Άμφια των Κληρικών

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Η Θεολογική σημασία των αμφίων, η οποία υπαγόρευσε τη χρήση τους, είναι ότι ο Λειτουργός δεν τελεί αφ’ εαυτού τα μυστήρια, αλλά δυνάμει Χριστού και της Ιεροσύνης της Εκκλησίας, την οποία κατέχει δια της χειροτονίας «εν Πνεύματι Αγίω», «ενδεδυμένος την της Ιερατείας χάριν». Διατηρούν κατά βάση την παλαιά τους μορφή και με αυτά διακρίνονται οι επί μέρους βαθμοί της Ιεροσύνης. Είναι επτά, κατά τον τύπο των επτά χαρισμάτων του Αγίου Πνεύματος και τον ιερό βαθμό της πληρότητας. Κατανέμονται αναλόγως στους τρεις βαθμούς της Ιεροσύνης.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Έ Έκδοση.

Γιατί Φυλάμε το Χέρι του Ιερέα;

Αγίου Νικολάου Αχρίδας

Ο ιερέας σας μπορεί να είναι μικρός. Μα η ιεροσύνη του είναι από καταβολής κόσμου.Όταν, λοιπόν, του ασπάζεστε το χέρι, προσκυνάτε την ιεροσύνη του, που φθάνει διαδοχικά από τον Χριστόν και τους Αποστόλους μέχρι τον ιερέα σας.

Όταν φιλάτε το χέρι του παπά σας, φιλάτε ολόκληρη την αλυσίδα των οσίων και αγίων ιερέων και ιεραρχών, από τους Αποστόλους μέχρι σήμερα.

Ασπάζεστε και προσκυνάτε τον Άγιο Ιγνάτιο τον Θεοφόρο, τον άγιον Νικόλαο, τον άγιον Βασίλειο, τον άγιον Σάββα και όλους τους «επίγειους αγγέλους και ουρανίους ανθρώπους», που, όταν ήταν στη γη, κοσμούσαν την Εκκλησία και τώρα στολίζουν τον ουρανό. Είναι φίλημα άγιον, όπως γράφει στους Κορινθίους ο Απόστολος Παύλος. Να ασπάζεστε, λοιπόν το χέρι του ιερέα που σας ευλογεί. Είναι ευλογημένο από τον Θεό. Με την χάρη της ιεροσύνης. Με την χάρη του Αγίου Πνεύματος. Να το φιλάτε το χέρι του ιερέα σας. Όσο νέος και αν είναι. Και να τον ακούτε.

Πηγή: www.vimaorthodoxias.gr

Οι Βαθμοί της Ιεροσύνης

Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Αγιοραφαηλίτου

Τρεις είναι οι βαθμοί της ιεροσύνης. Είναι ο Διάκονος, ο Πρεσβύτερος και ο Επίσκοπος. Οι τρεις ανωτέρω βαθμοί, δεν έχουν να κάνουν με κάποιο αξίωμα, όπως είναι στα σώματα ασφαλείας, αλλά με εκκλησιαστικό, λειτουργικό και αγιαστικό καθήκον διακονίας, υπηρετώντας τον Κύριο μας Ιησού Χριστό.

Ο Διάκονος είναι ο πρώτος βαθμός της ιεροσύνης. Τα παλαιότερα χρονιά είχε ως κύριο διακόνημα, να κηρύττει το Θείο Λόγο από τον άμβωνα του Ναού, σήμερα απλώς βοηθάει, στο λειτουργικό και κοινωνικό έργο του Επισκόπου και του Πρεσβυτέρου.

Ο Πρεσβύτερος είναι δεύτερος βαθμός της ιεροσύνης. Μπορεί να τελέσει όλα τα μυστήρια εκτός της χειροτονίας. Το έργο του Πρεσβυτέρου είναι, να οδηγεί τον κάθε ένα άνθρωπο, στη μετάνοια και την σωτηρία.

Ο Επίσκοπος είναι ο τρίτος βαθμός της ιεροσύνης. Εικονίζει τον Δεσπότη Χριστό πάνω στη γη. Κάθε Θεία Λειτουργία όπου και αν τελείται, γίνεται στο όνομα του τοπικού Επισκόπου, δηλώνοντας έτσι την ορθόδοξη λατρευτική κανονικότητα. Κάθε τοπικός Επίσκοπος είναι ο λογικός ποιμένας, της λογικής ποίμνης του Χριστού. Το έργο του Επισκόπου είναι: λειτουργικό, κηρυκτικό, διοικητικό, κοινωνικό, αλλά και κυρίως δε να αγρυπνεί, για την επισκοπή που η Εκκλησία του εμπιστεύτηκε.

Το Αρτοφόριο

Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Αγιοραφαηλίτου

Είναι ένα ασημένιο, ή χρυσό, ή άλλοτε δίχρωμο κατασκεύασμα, το οποίο έχει την ιδιότητα να φιλοξενεί στο εσωτερικό μου μέρος, τον Πανάγιο Άρτο, δηλαδή το Σώμα και το Αίμα του Κυρίου και Θεού μας. Μετά την καθιερωμένη Θεία Λειτουργία της Μεγάλης Πέμπτης, αφού πρώτα ακολουθήσει μια συγκεκριμένη διαδικασία συντήρησης, φυλάσσεται μέσα στο Αρτοφόριο και πάνω στην Αγία Τράπεζα. Ο Πανάγιος Άρτος βρίσκεται αποθηκευμένος καθ’ όλη την διάρκεια του έτους ώστε, να μεταδίδεται σε έκτακτες περιπτώσεις, προς ωφέλεια των ορθοδόξων πιστών.

Το Αντιμήνσιο

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Είναι τεμάχιο υφάσματος (διαστάσεων 40χ50 περίπου εκατοστών) πάνω στο οποίο έχουν ζωγραφιστεί ποικίλες ιερές παραστάσεις και σύμβολα. Κύρια παράσταση είναι ο Χριστός κατά τον τύπο του Επιταφίου, η ο Χριστός στην άκρα ταπείνωση.Τα Αντιμήνσια καθαγιάζονται συνήθως στα εγκαίνια Ναών, χρίονται με Άγιο Μύρο και προσάπτονται σε μια τουλάχιστον γωνιά τους Αγία Λείψανα.

Όταν τελείται θεία Λειτουργία σε μη εγκαινιασμένους Ναούς, σε εξωκκλήσια, σε Στρατόπεδα ή στην ύπαιθρο, χρησιμοποιείται «φορητή» εγκαινιασμένη Αγία Τράπεζα, το Αντιμήνσιο (αντί+mansa=αντί τραπέζης). Σ’ αυτή την περίπτωση πρέπει να υπάρχουν οπωσδήποτε προσραμμένα Άγια Λείψανα.

Τα Αντιμήνσια χρησιμοποιούνται σε όλους τους Ιερούς Ναούς, εγκαινιασμένους και μη. Στη δεύτερη περίπτωση πρέπει να έχουν Άγια Λείψανα. Όπου το Αντιμήνσιο το καλύπτουν με το Ειλητό, το προστατεύουν και από τις φθορές (τριβή με το Ευαγγέλιο).

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Έ Έκδοση.

To Ειλητό

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Ύφασμα που απλώνονταν μόνο κατά την τέλεση της Θείας Ευχαριστίας μετά την απόλυση των Κατηχουμένων. Έμενε διπλωμένο κάτω από Ευαγγέλιο. Σήμερα το Ειλητό, όπου υπάρχει, χρησιμοποιείται για κάλυμμα του Αντιμήνσιου.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε’ Έκδοση. 

Η Ενδυτή

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Είναι κάλυμμα πολυτελείας, η λεγομένη στολή της Αγίας Τραπέζης, που στρώνεται πάνω από το Κατασάρκιο, σύμβολο της δόξης και της θείας ευπρεπείας. Τα καλύμματα αυτά είναι κατά περιόδους διαφόρων χρωμάτων: πορφυρούν κατά περίοδο της Μεγάλης Τεσσαρακοστής (τον Χριστό Τον «πενθούμε» ως Βασιλέα και όχι ως άνθρωπο), λευκό κατά την περίοδο του Πάσχα και άλλων χρωμάτων σ’ άλλες εποχές και περιόδους.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Έ Έκδοση.

Το Κατασάρκιο

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Είναι λευκό λινό ύφασμα, με το οποίο καλύπτεται η Αγία Τράπεζα την ώρα που τελούνται τα εγκαίνια του Ναού.Εικονίζει τη νεκρική σινδόνα του Χριστού και δεν αλλάζεται. Μετά την παρέλευση αρκετών ετών θα απαιτειθεί η συντήρηση-καθαριότητα του.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε’ Έκδοση.

Τα Άμφια της Αγίας Τραπέζης

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Η Αγία Τράπεζα συμβολίζει όπως είπαμε το θρόνο του Θεού, αλλά και τον τάφο Του. Είναι φυσικό λοιπόν να στολίζεται και να καλύπτεται αναλόγως, όπως αρμόζει στο Βασιλικό αυτό θρόνο (ή και τάφο). Για την ένδειξη τιμής, αλλά και για αισθητικούς λόγους η Αγία Τράπεζα καλύπτεται από τα καλύμματα.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε΄ Έκδοση.

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Τα Εκκλησιαστικά αντικείμενα, που χρησιμοποιούνται στην τέλεση των Ιερών Ακολουθιών στους Ιερούς Ναούς, ονομάζονται Ιερά ή Άγια και καθίστανται αγιασμένα, είτε λόγο της απλής ευλογίας που δίνεται από τον επίσκοπο π.χ. στα Άμφια κατά τη χειροτονία του κληρικού, είτε με χρήση τους στις διάφορες ιεροπραξίες, εφ’ όσον είναι αφιερωμένα στο Θεό.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη Ε’ Έκδοση.

Ο Νάρθηκας ή Πρόναος

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Οι περισσότεροι Ναοί σήμερα δεν έχουν Νάρθηκα. Στους πρώτους αιώνες κατά τη διάδοση του Χριστιανισμού οι κατηχούμενοι δηλαδή, όσοι επιθυμούσαν να γίνουν χριστιανοί, κατηχούνταν στον Νάρθηκα. Από αυτό το χώρο παρακολουθούσαν τη Λειτουργία του Λόγου και από εδώ αποχωρούσαν, μόλις ακούγονταν το «Οι κατηχούμενοι προέλεθετε…», για να αρχίσει η Λειτουργία του Μυστηρίου.

Σε παλιούς Ναούς βλέπει κανείς Νάρθηκες, οι όποιοι επικοινωνούν με τον κυρίως Ναό με τρεις ανοικτές θύρες· μια για κάθε κλίτος. Η μεσαία ονομάζεται Βασιλική. Σήμερα στον «Νάρθηκα» υπάρχουν τα προσκυνητάρια.

Στους Ναούς των Ιερών Μονών ο Νάρθηκας ονομάζεται Λιτή. Στο χώρο αυτό τελείται η Λιτή των αγρυπνιών, το Μεσονυχτικό, Ώρες, Απόδειπνο και οι Νεκρώσιμες Ακολουθίες των Μοναχών. Πάνω από το Νάρθηκα υπήρχε ο Γυναικωνίτης, για να κάθονται οι γυναίκες. Ονομαζόταν και υπερώο.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη, Ε’ Έκδοση.

Το Διακονικό ή Σκευοφυλάκιο

Αρχιμανδρίτου Νεκταρίου Αγιοραφαηλίτου

Βρίσκεται στη δεξιά πλευρά του Αγίου Βήματος. Τα παλαιότερα χρόνια οι διάκονοι τοποθετούσαν εκεί τα Ιερά Σκεύη, τα οποία επρόκειτο να χρησιμοποιηθούν για την τέλεση των Iερών Μυστηρίων και της Θείας Λειτουργίας. Σήμερα χρησιμοποιείται και ως χώρος φύλαξης των Ιερών Λειψάνων. Από εκεί τα μετέφεραν στην Αγία Πρόθεση για την παρασκευή των Τιμίων Δώρων. H ονομασία Διακονικό οφείλεται στην περιποίηση των διακόνων.

Τα Αναλόγια ή Ψαλτήρια

Είναι οι χώροι στους οποίους οι αναγνώστες, οι ψάλτες υμνούν και δοξολογούν τον Τριαδικό Θεό. Συνήθως είναι δύο, βρίσκονται δεξιά και αριστερά του Κυρίως Ναού, λόγο της αντιφωνικής ψαλμωδίας. Ο ρόλος όσων συμμετέχουν είναι να εκπροσωπούν τον πιστό λαό του Θεού.

O Δεσποτικός Θρόνος ή Δεσποτικό

Στα δεξιά του χώρου αυτού βρίσκεται το δεσποτικό, δηλαδή ο θρόνος του επισκόπου. Στους πρώτους ναούς ο θρόνος αυτός βρισκόταν μέσα στο Ιερό και ήταν το κάθισμα του αυτοκράτορα ή του τοπικού άρχοντα, που έφερε τον τίτλο «δεσπότης» (από το ρήμα δεσπόζω = είμαι κύριος, έχω την εξουσία). Ο επίσκοπος Μεδιολάνων Αμβρόσιος επέβαλε στον αυτοκράτορα Θεοδόσιο (4ος αι.) να βγάλει τον θρόνο έξω από το Ιερό. Τοποθετήθηκε στα δεξιά και, απέναντί του, υπήρχε ο θρόνος του πατριάρχη ή του επισκόπου. Γι’ αυτό και οι ψάλτες στον πολυχρονισμό έλεγαν: «Τον Δεσπότην (πολιτικό άρχοντα) και Αρχιερέα (εκκλησιαστικό άρχοντα) ημών, Κύριε φύλαττε» (και στο δημοτικό τραγούδι: ψάλλει δεξιά ο βασιλιάς, ζερβά ο πατριάρχης). Μετά την άλωση της Πόλης στον Πατριάρχη αποδόθηκαν τα αυτοκρατορικά σύμβολα και οι τίτλοι, μεταξύ των οποίων κι αυτός του «Δεσπότη».

Ο Άμβων 

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Παλαιότερα ευρίσκονταν στο μέσο του Ναού δηλώνοντας τον αποκυλυσθέντα λίθο του μνήματος. Γι’ αυτό επάνω στον Άμβωνα οι Πρεσβύτεροι εδιάβαζαν το Ευαγγέλιο του Όρθρου της Κυριακής (αναπαριστάνοντες τον Άγγελο της Αναστάσεως) και οι Διάκονοι το Ευαγγέλιο της Θείας Λειτουργίας κυρήσσοντας και αυτοί τον Λόγο. Επάνω σ’ αυτόν ανέβαιναν και οι Ιεροκύρηκες και παλαιότερα οι Ιεροψάλτες και οι Αναγνώστες, Αργότερα ο Άμβων τοποθετήθηκε στα αριστερά του Ναού.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.

Ο Κυρίως Ναός

Στον Κυρίως Ναό στέκονται οι πιστοί. Είναι ο χώρος που παραμένουν κατά τη διάρκεια των ιερών ακολουθιών. Είναι ο μεγαλύτερος από τους τρεις χώρους του ναού και στο μεγαλύτερο μέρος του υπάρχουν καθίσματα. Σύμφωνα με την παράδοση της Εκκλησίας στο αριστερό κλίτος κάθονται οι γυναίκες και στο δεξί κλίτος οι άνδρες. Σε πολλούς ναούς υπάρχει ο γυναικωνίτης, ένας εξώστης πάνω από τον νάρθηκα και τα πλάγια κλίτη, όπου συνήθως στέκονται γυναίκες και παιδιά.

Καθώς βρισκόμαστε μέσα στον Κυρίως Ναό, διακρίνουμε τον σολέα, που είναι το υπερυψωμένο τμήμα μπροστά στο Ιερό, ώστε ο ιερέας να είναι θεατός από τον λαό. Σε αρκετούς ναούς χωρίζεται από τον υπόλοιπο ναό με κάγκελα.

Πηγή: https://www.pemptousia.gr/     

Το Τέμπλο

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Άγιο Βήμα διαχωρίζεται από τον κυρίως Ναό με το Τέμπλο ή εικονοστάσιο. Αυτό έχει τρεις θύρες (μια για κάθε κλιτός του Ναού). Η κεντρική ονομάζεται Ωραία Πύλη και χρησιμοποιείται μόνο από τους Λειτουργούς. Κλείνεται στο κάτω μέρος με δίφυλλη ξυλόγλυπτη συνήθως πόρτα, τα Βημόθυρα και στο επάνω μέρος με κινητή, πάνινη συνήθως κουρτίνα οποία καλείται Καταπέτασμα. Οι πλάγιες πόρτες, βόρεια και νότια κλείνονται με μονόφυλλες Βημόθυρα-Καταπέτασμα πόρτες ή καταπέτασμα.

Στα Βημόθυρα εικονίζεται συνήθως ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Δεξιά της Ωραίας Πύλης εικονίζεται ο Χριστός και ο Άγιος Πρόδρομος Ιωάννης, ενώ αριστερά η Παναγία και ο Άγιος του Ναού (στο Άγιο Όρος αυτή ή σειρά δεν τηρείται). Στις πλάγιες θύρες εικονίζονται οι Αρχάγγελοι Μιχαήλ και Γαβριήλ.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.   

Το Σύνθρονο

Πρεσβυτέρου Γεωργίου Κουγιουμτζόγλου

Ήταν (και είναι, όπου σε ορισμένου Ναούς διατηρείται κατά την αρχαία παράδοση), ο θρόνος του Αρχιερέα, πίσω από την Αγία Τράπεζα. Όταν όμως αναπτύχθηκε το εικονοστάσιο (τέμπλο), έπεσε σε αχρηστία και μεταφέρθηκε στο κυρίως Ναό, απέναντι από το θρόνο του αυτοκράτορα, το δεσποτικό θρόνο. Μετά την άλωση της Κων/πόλεως, το Σύνθρονο συγχωνεύτηκε με το δεσποτικό θρόνο και ανέβηκε σ’ αυτό, σαν βυζαντινός Δεσπότης, ο Αρχιερέας, ως Εθνάρχης (από τότε ονομάζεται ο επίσκοπος και Δεσπότης. «Τον Δεσπότην και Αρχιερέα ἡμῶν…»).

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση. 

Προσκομιδή ή Αγία Πρόθεση

Όταν ο Ιερέας πρόκειται να τελέσει την Θεία Λειτουργία, στη διάρκεια του Όρθρου, τελεί την ακολουθία της Προσκομιδής. Η ακολουθία αυτή γίνεται στο ειδικό μέρος του Ιερού Βήματος. Σε ένα μικρό βαθούλωμα στον τοίχο, στα αριστερά της Αγίας Τράπεζας, που ονομάζεται «Προσκομιδή» ή «Αγία Πρόθεση». H Ιερά προσκομιδή βρίσκεται αριστερά για να δείξει την άκρα ταπείνωση της όλης Θείας οικονομίας, κάπως σιωπηλά όπως σιωπηλά ενέργησε ο Θεός για την σωτηρία του ανθρώπου.

Στην Προσκομιδή προετοιμάζει ο Ιερέας τα τίμια Δώρα (ψωμί και κρασί), που θα χρειαστούν για την Θεία Λειτουργία. Βάζει δηλαδή τον Αμνό (η μερίδα του Χριστού) και τις μερίδες των μελών της Εκκλησίας πάνω στον άγιο δίσκο και το κρασί μέσα στο Άγιο Ποτήριο. Το ψωμί είναι από καθαρό σιτάρι. Το έχουν ζυμώσει με προσευχή ευλαβείς γυναίκες. Έχει κυκλικό σχήμα και έχει σφραγισθεί με ειδική σφραγίδα. Ονομάζεται «πρόσφορο».

Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης

«Πριν από κάθε Θεία Λειτουργία, στον Όρθρο, ο ιερέας κάνει την τελετή της Προσκομιδής. Φέρνει δηλαδή στην αγία Πρόθεση τις προσφορές των πιστών και τις τεμαχίζει. Πρώτα βγάζει τη μεγάλη μερίδα, τον Αμνό, που θα μεταβληθεί σε Σώμα Κυρίου και έπειτα τις μερίδες της Κυρίας Θεοτόκου, των Αγγέλων, των Αγίων και των Χριστιανών, «ζώντων και τεθνεώτων», τις οποίες τοποθετεί γύρω από τον Αμνό, μέσα στο ιερό δισκάριο. Βλέπετε; Ολόκληρη η Εκκλησία… μέσα στο δισκάριο! Ο Κύριος Ιησούς, η Παναγία Μητέρα Του, ο Τίμιος Πρόδρομος, οι Προφήτες, οι Απόστολοι, οι Μάρτυρες, οι Όσιοι, οι Δίκαιοι, «πάντων των αγίων ο χορός», ενωμένοι μ’ εμάς, τους ευτελείς και ταπεινούς. Κοινωνία ζωντανών και πεθαμένων. Κοινωνία Αγίων και αμαρτωλών. Κοινωνία Θεού και ανθρώπων. Αυτή είναι η Ορθόδοξη Εκκλησία του Χριστού!»

Πηγή: https://www.faneromenihol.gr/ 

Η Αγία Τράπεζα

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Η Αγία Τράπεζα συμβολίζει το θρόνο του Θεού. Και όπως στο θρόνο του Θεού στέκονται οι Άγγελοι, έτσι και γύρω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει το Ιερατείο, μεταξύ των όποιων ο Αρχιερέας που εικονίζει τον Μέγα Αρχιερέα Χριστό. Συμβολίζει ακόμη και τον τάφο του Κυρίου.

Το σχήμα της Αγίας Τραπέζης είναι τετράγωνο ή ορθογώνιο. Στηρίζεται, είτε σε μια κεντρική κολόνα που καλείται«Κάλαμος» και συμβολίζει τον Χριστό, είτε σε τέσσερις, οι οποίες συμβολίζουν τους τέσσερις Eυαγγελιστές. Κατά τα εγκαίνια του Ναού στο κέντρο της Αγίας Τραπέζης τοποθετούνται Άγια Λείψανα. Σε ορισμένους Ναούς πάνω από την Αγία Τράπεζα υπάρχει σαν σκεπή ένα κιβώριο ή κουβούκλιο στηριζόμενο με τέσσερις κολόνες σ’ αυτή. Δηλώνει τον ουρανό και ο χώρος κάτω από αυτόν τη γη.

Θεία Λειτουργία σε κάθε Αγία Τράπεζα κατά τη διάρκεια του 24ώρου τελείται πάντοτε μόνο μία, γιατί στον κόσμο ο Χριστός μία μόνο φορά θυσιάστηκε για την παγκόσμια σωτηρία των ανθρώπων. Όταν συντρέχουν ειδικοί λόγοι για τέλεση δεύτερης Θείας Λειτουργίας, π.χ. λόγω αγρυπνίας ή διπλής πρωινής Θείας Λειτουργίας, τοποθετείται πρόσθετη τράπεζα μπρος από την Αγία Τράπεζα και τελείται σ’ αυτή η μία από τις δύο από άλλον Ιερέα με διαφορετικό Αντιμήνσιο, όπως τελείται και στην ύπαιθρο ή μέσα σε στρατόπεδα.

Επάνω στην Αγία Τράπεζα υπάρχει πάντοτε το Ευαγγέλιο, πού συμβολίζει τον Χριστό καθήμενο ως Βασιλέα υιό Θρόνο Του, το Αντιμήνσιο, κάτω από το Ευαγγέλιο, το Αρτοφόριο, όπου διατηρείται το Σώμα καί το Αίμα του Κυρίου για την κοινωνία των πιστών σε έκτακτες περιπτώσεις (Νοσοκομεία κλπ.), ο Σταυρός ευλογίας, με τον όποιο ευλογεί ο Επίσκοπος και λαμπάδες – κανδήλες.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.

Το Άγιο Βήμα

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Το ιερότερο μέρος του Χριστιανικού Ναού, η κεφαλή, το ευγενέστερο μέρος του όλου σώματος είναι το Άγιο Βήμα, το όποιο ονομάζεται και Ιερό Βήμα, Θυσιαστήριο, Άγια Αγίων κ.λπ. Υπέρκειται συνήθως του εδάφους του κυρίως Ναού, αλλά και διαχωρίζεται από αυτόν με το εικονοστάσιο, το τέμπλο.

Εντός του Αγίου Βήματος δικαιούνται να εισέρχονται κανονικά μόνο οι Ιερείς και κατ’ εξαίρεση Μοναχές για να διακονούν, (15ος Κανών Νικολάου Κων/πόλεως). Ούτε άνδρες ούτε γυναίκες πρέπει να εισέρχονται στο Άγιο Βήμα, βάσει του 69ου Κανόνα της ΣΤ’ Οικουμενικής Συνόδου. Ακόμη και οι χρισμένοι Αυτοκράτορες σέβονταν αυτό τον Κανόνα και δεν εισέρχονταν οποτεδήποτε στο Ιερό.

Το Άγιο Βήμα εικονίζει τα επουράνια, όπου και ο θρόνος του θεού και ευρίσκεται στους Ορθόδοξους Ναούς, οι Δυτικοί δεν το προσέχουν αυτό πάντοτε στην ανατολική πλευρά τους, ώστε οι πιστοί να προσεύχονται, στραμμένοι προς την ανατολή. Έτσι πρέπει να μάθουμε και να επιζητούμε όλοι μας την αρχαία πατρίδα μας, τον παράδεισο, τον όποιο εφύτευσε ο Θεός στην Εδέμ, «κατ’ άνατολάς», άπ’ όπου προσδοκούμε να δούμε τον Χριστό κατά την δεύτερα παρουσία Του.

Στο Άγιο Βήμα ευρίσκονται: η Αγία Τράπεζα, η Ιερά Πρόθεση, το Σύνθρονο, το Σκευοφυλάκιο και ο Νιπτήρα με το χωνευτήριο. Στο μέσο του Αγίου Βήματος ευρίσκεται το άγιο, ή αναίμακτο θυσιαστήριο, ή μυστική, φρικώδης, πνευματική, φοβερά, βασιλική, αθάνατη θεία Tράπεζα.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.

Η Αρχιτεκτονική των Ιερών Ναών

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου

Οι τελευταίοι είναι διαφόρων ρυθμών: Βασιλικής – μονόκλιτη ή τρίκλιτη, Βασιλικής μετά τρούλου ή Βυζαντινού ρυθμού.

Η εικονογράφηση των Ναών γίνεται με την τέχνη της βυζαντινής αγιογραφίας, η οποία είναι εκκλησιαστική και διδακτική: Αισθητοποιεί τη θεία Αποκάλυψη και διδάσκει τις αλήθειες της χριστιανικής πίστεως, εξαϋλώνοντας τα πρόσωπα. διότι έτσι εκφράζεται η μακαριότητα του καινού εν Χριστώ ανθρώπου.

Η διάταξη της αγιογραφήσεως του Ιερού Ναού περιλαμβάνει τρείς εικονογραφικούς κύκλους:

Το Δογματικό: Παντοκράτωρ, Άγγελοι, Προφήτες, Ευαγγελιστές στον τρούλο.

Λειτουργικό: Θέματα του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας: Η Πλατυτέρα, η θεία Μετάληψη των Αποστόλων, η θυσία του Αβραάμ και οι μεγάλοι Ιεράρχες στην κόγχη του Ιερού.

Τον Ιστορικό: τις τέσσερις καμάρες και στους πλάγιους τοίχους: Το Δωδεκάορτο, Ιεράρχες, Όσιοι, Μάρτυρες και διάφορες σκηνές από τη ζωή της Παναγίας και των Αγίων. Στο Νάρθηκα: η εξορία του Αδάμ, η Δευτέρα Παρουσία.

Κάθε Ναός διαιρείται σε τρία μέρη για την εξυπηρέτηση των λατρευτικών αναγκών. Το Άγιο Βήμα είναι ο τόπος του Κλήρου, ο κυρίως Ναός, ο τόπος των πιστών και ο Νάρθηκας ή πρόναος, ο τόπος των Κατηχουμένων.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.

Tόπος Λατρείας ο Χριστιανικός Ναός

Πρεσβυτέρου Γεώργιου Κουγιουμτζόγλου 

Ο Χριστιανικός Ναός – καλείται και Ιερός Ναός ή Άγιος Ναός – είναι ο Οίκος (ή κατοικία) του Θεού επειδή μέσα σ’ αυτόν λατρεύεται ο Τριαδικός Θεός. Το πάνω μέρος του Ναού συμβολίζει τον ουρανό, ενώ το κάτω, τα επί της γης. Η ονομασία Εκκλησία σημαίνει συνάθροιση και με την έννοια αυτή χρησιμοποιήθηκε από τον Κύριο και τους Αποστόλους για να δηλωθεί το σύνολο των Χριστιανών της οικουμένης η ενός τόπου.

Στον Ιερό Ναό τελείται κυρίως και συνεχώς το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, δηλαδή, το Μυστήριο της αναίμακτης θυσίας η οποία για πρώτηφοράέγινε στο Υπερώο, τη Μεγάλη Πέμπτη. Θύτης και θύμα υπήρξε ό Κύριός μας: «Λάβετε φάγετε… Πιέτε εξ αυτού πάντες… Τούτο ποιείτε εις την εμήν ανάμνησιν». Καθώς το Μυστήριο αυτό επαναλαμβάνεται σε κάθε Θεία Λειτουργία, έχουμε επανάληψη της θυσίας του Κυρίου στο Γολγοθά.

Οι απορρέουσες συνέπειες και ευλογίες από την πράξη αύτη της Εκκλησίας υπήρξαν και είναι πολλαπλές και μέγιστες. Γι αυτό ο Ιερός Χρυσόστομος τονίζει ότι ο Ιερός Ναός είναι ιατρείο, στο οποίο ο άνθρωπος με τη συμμετοχή του στη θεία Κοινωνία ιατρεύει τις πληγές του. Και ότι, όπως υπάρχουν λιμάνια για τα καράβια που ταξιδεύουν στα πελάγη, έτσι και στις πόλεις και στα χωράφια έφτιαξε ναούς ο Θεός, για να ξεκουράζονται οι Χριστιανοί από τις πολλές βιοτικές μέριμνες.

Πηγή: Λατρευτικό Εγχειρίδιο, Θεσσαλονίκη,  E’ Έκδοση.

Aγίου Βασιλείου του Μεγάλου

Δύσκολα γίνεται κτήμα μας ο λόγος της αλήθειας που περιέχεται στην Αγία Γραφή. Και καθώς αυτός είναι σύντομος και περιεκτικός, εύκολα χάνει κανείς, αν δεν προσέχει, το βαθύτερο νόημά του. Αυτό ακριβώς ισχύει και για τον ακόλουθο αγιογραφικό λόγο: «Πρόσεχε τον εαυτό σου, μην τυχόν κάποιος απόκρυφος λογισμός της ψυχής σου γίνει αμαρτία» (Δευτερονόμιο. 15:9).

Επειδή εμείς, οι άνθρωποι, εύκολα αμαρτάνουμε με τις σκέψεις, ο Πλάστης μας πρόσταζε να έχουμε ως πρωταρχική φροντίδα την καθαρότητα του νου, που είναι ο ηγεμόνας του ψυχικού μας κόσμου. Οι πράξεις του σώματος, για να πραγματοποιηθούν, χρειάζονται και χρόνο και κόπους και συνεργάτες και τις κατάλληλες ευκαιρίες. Οι κινήσεις, όμως, του νου επιτελούνται ταχύτατα και σε κάθε καιρό, δίχως κόπους και ιδιαίτερες φροντίδες. Όπου, λοιπόν, η αμαρτία είναι εύκολη και γρήγορη, εκεί απαιτείται και αυξημένη επαγρύπνηση. «Φυλάξου», μας φωνάζει ο Θεός, «μην αμαρτήσεις με καμιά κρυφή σκέψη της ψυχής σου».

Ας παραμείνουμε, όμως, στο πρώτο μέρος του αγιογραφικού αυτού λόγου: «Πρόσεχε τον εαυτό σου!». Τα ζώα έχουν έμφυτη από τον Θεό τη δυνατότητα να αποστρέφονται ενστικτωδώς τις βλαβερές τροφές και να αποζητούν τις ωφέλιμες. Σ’ εμάς, όμως, ο παιδαγωγός Θεός έδωσε το παράγγελμα της προσοχής, ώστε με τον νου μας να μπορούμε να επιλέγουμε ελεύθερα και να κάνουμε ενσυνείδητα ό,τι τα ζώα κάνουν ασυνείδητα. Έτσι, με τη συνεχή και προσεκτική επιστασία των λογισμών μας, μπορούμε να γινόμαστε πιστοί τηρητές των θείων εντολών, αποφεύγοντας την αμαρτία, όπως τα ζώα αποφεύγουν τις δηλητηριώδεις τροφές, και επιδιώκοντας την αρετή, όπως εκείνα τα θρεπτικά χόρτα.

«Πρόσεχε τον εαυτό σου!». Δηλαδή, από κάθε μεριά να παρακολουθείς προσεκτικά το εαυτό σου. Ακοίμητα να ‘χεις τα μάτια της ψυχής σου. Περπατάς ανάμεσα σε παγίδες. Κρυφές θηλιές έχει στήσει στον δρόμο σου ο πονηρός. Να κοιτάς ακατάπαυστα με προσοχή ολόγυρά σου, «για να σωθείς σαν το ζαρκάδι από τα βρόχια, σαν το πουλί από του κυνηγού το χέρι» (Παροιμίες. 6:5).

Φυλάξου, μην πέσεις στην παγίδα της αμαρτίας και γίνεις θήραμα του διαβόλου, αιχμάλωτος στα δικά του τα θελήματα.

Πηγή: Η Φωνή των Πατέρων, Εκδόσεις: Ιερά Μονή Παρακλήτου.

O Όσιος Θεόδωρος και ο Άγιος Άρτος

Την ήμερα της μνήμης του αγίου μάρτυρος Αντιόχου, ο όσιος Θεόδωρος ο Συκεώτης (6ος-7ος αιώνας.) λειτουργούσε στον ομώνυμο ναό. Την ώρα που εκφωνούσε ”Τα άγια τοις αγίοις”, σήκωσε, σύμφωνα με την τυπική συνήθεια, το δισκάριο ψηλά, για να υψώσει τον άγιο Άρτο. Τότε συνέβη κάτι θαυμαστό:

Ο άγιος Άρτος, σαν να σκιρτούσε από χαρά, υψωνόταν για πολλή ώρα πάνω από το δισκάριο, κι ύστερα κατέβαινε χτυπώντας πάνω του. Όλοι το έβλεπαν και το άκουγαν. Με τον τρόπο αυτό ο άγιος Άρτος φανέρωνε πώς η θυσία του ιερουργού ήταν ευπρόσδεκτη. Οι πιστοί παρακολουθούσαν το θαύμα φοβισμένοι και κατάπληκτοι, ενώ ο όσιος, πλημμυρισμένος από χαρά και δάκρυα κατανύξεως, δόξαζε το Θεό για την αγαθότητα Του.

Άλλοτε πάλι ο όσιος τελούσε τη θεία λειτουργία στο ναό του αγίου Γεωργίου χρησιμοποιώντας ένα ξερό πρόσφορο. Κάποιος πιστός από το εκκλησίασμα, ο πατρίκιος Φώτιος, καθώς παρατηρούσε τον άγιο Άρτο που προσφερόταν, πρόσεξε πώς έβγαινε απ’ αυτόν πολλή θερμότητα. Το πρόσφορο θα είναι φαίνεται φρεσκοκομμένο, συλλογίστηκε.

Όταν όμως πλησίασε για να κοινωνήσει, παραξενεύτηκε, γιατί η μερίδα που έλαβε ήταν πολύ ξερή. Μετά την απόλυση ανέφερε όσα είδε στον όσιο και του ζήτησε κάποιαν εξήγηση.

Το θαύμα αυτό, αποκρίθηκε εκείνος, αποκαλύφθηκε σε σένα παιδί μου γιατί είσαι άξιος. Η χάρη των Δώρων συστέλλεται και ανεβαίνει από μας στους ουρανούς, ώστε, για την αναξιότητα και τις αμαρτίες μας, να δοκιμαστούμε στη ζωή μας με πολλές θλίψεις και κινδύνους. Ας προσευχηθούμε όμως στον οικτίρμονα Θεό να γίνουν όσα προστάζει με φιλανθρωπία.

Πηγή: Θαύματα και Αποκαλύψεις απο τη Θεία Λειτουργία, Εκδόσεις: Ιερά Μονή Παρακλήτου.

Οσίου Παϊσίου του Αγιορείτου 

-Γέροντα, ποιά σημασία έχει το κομποσχοίνι;

-Το κομποσχοίνι είναι μια κληρονομιά, μια ευλογία, που μας έχουν αφήσει οι Άγιοι Πατέρες μας. Και μόνο γι’ αυτό έχει μεγάλη αξία. Βλέπεις, σε κάποιον αφήνει ο παππούς του μια κληρονομιά ένα ασήμαντο πράγμα και το έχει μετά σαν φυλαχτό, πόσο μάλλον το κομποσχοίνι που μας το άφησαν κληρονομιά οι Άγιοι Πατέρες!

Παλιά, που δεν υπήρχαν ρολόγια, οι μοναχοί μετρούσαν την ώρα της προσευχής με το κομποσχοίνι, αλλά οι κόμποι του κομποσχοινιού ήταν απλοί. Κάποτε ένας ασκητής έκανε πολύ αγώνα, πολλές μετάνοιες κ.λ.π., και ο διάβολος πήγαινε και έλυνε τους κόμπους του κομποσχοινιού του. Έκανε – έκανε μετάνοιες ο καημένος και απέκαμε, γιατί δεν μπορούσε να τις μετρά, αφού ο διάβολος του έλυνε συνέχεια τους κόμπους. Τότε παρουσιάσθηκε Άγγελος Κυρίου και του δίδαξε πώς να πλέκει τους κόμπους, ώστε σε κάθε κόμπο να σχηματίζονται εννέα σταυροί. Ο διάβολος μετά, ο οποίος τρέμει τον σταυρό, δεν μπορούσε να τους λύση. Έτσι κάθε κόμπος του κομποσχοινιού έχει εννέα σταυρούς, που συμβολίζουν τα εννέα τάγματα των Αγγέλων.

-Γέροντα, τι σημαίνουν οι τριάντα τρεις, οι πενήντα, οι εκατό και οι τριακόσιοι κόμποι που έχουν τα κομποσχοίνια;

-Μόνον ο αριθμός τριάντα τρία είναι συμβολικός συμβολίζει τα τριάντα τρία χρόνια που έζησε ο Χριστός επάνω στην γη. Οι άλλοι αριθμοί απλώς μας βοηθούν να μετράμε τις μετάνοιες που κάνουμε ή πόσες φορές θα πούμε την ευχή.

Μερικές μηχανές έχουν ένα σχοινί με μια χειρολαβή στην άκρη και, όταν θέλεις να τις βάλεις μπρος, τραβάς μερικές φορές το σχοινί με δύναμη, μέχρι να ξεπαγώσουν τα πνευματικά λάδια. Έτσι και το κομποσχοίνι είναι το σχοινί το οποίο τραβάμε μία – δύο – πέντε – δέκα φορές και ξεπαγώνουν τα πνευματικά λάδια και παίρνει μπρος η πνευματική μηχανή της αδιάλειπτου προσευχής, οπότε δουλεύει μετά μόνη της η καρδιά στην ευχή. Αλλά, και όταν η καρδιά πάρει μπρος στην ευχή, και πάλι δεν πρέπει να καταργήσουμε το κομποσχοίνι, για να μην παρακινηθούν και άλλοι να το καταργήσουν, ενώ δεν πήρε ακόμη μπρος η καρδιά τους στην ευχή.

-Όταν, Γέροντα, κρατώ το κομποσχοίνι μου και λέω την ευχή μηχανικά, μήπως υπάρχει κίνδυνος ανθρωπαρέσκειας;

-Αν κάνεις κομποσχοίνι εξωτερικά από ανθρωπαρέσκεια, ακόμη και τα χέρια σου να ξεφλουδίσεις, σε τίποτε δεν θα σε ωφελήσει. Μόνον κούραση θα σου φέρει και την ψευδαίσθηση ότι δήθεν ασχολείσαι με την νοερά προσευχή.

-Γέροντα, εγώ δεν έχω συνηθίσει να κρατώ κομποσχοίνι.

-Το κομποσχοίνι να το κρατάς, για να μην ξεχνάς την ευχή, την οποία πρέπει να εργάζεσαι εσωτερικά, στην καρδιά. Όταν μάλιστα βγαίνεις από το κελί σου, να θυμάσαι ότι ο εχθρός είναι έτοιμος για επίθεση. Γι’ αυτό, να μιμήσαι τον καλό στρατιώτη που βγαίνοντας από το πολυβολείο έχει πάντοτε «ανά χείρας» το αυτόματο όπλο. Το κομποσχοίνι έχει μεγάλη δύναμη είναι το όπλο του μοναχού και οι κόμποι είναι σφαίρες, που θερίζουν τα ταγκαλάκια.

Πηγή: https://xfd.gr/ 

Συμβαίνει κάποιες φορές να μπαίνουν ληστές σε μια πλούσια πόλη, να γκρεμίζουν τα τείχη, να σπάζουν τις πόρτες, να καταστρέφουν τους μοχλούς, να σκάβουν το έδαφος, να ερευνούν τα πάντα, άλλα να μην βρίσκουν τον θησαυρό.

Τέτοια είναι και τα πλούτη της ψυχής. Δεν παραδίδονται με τα παθήματα του σώματος, όταν τα κρατά κανείς με ασφάλεια. Αλλά κι αν ακόμα ανοίξουν τα στήθια του πιστού και του αφαιρέσουν την καρδιά, δεν θα μπορέσουν να του αφαιρέσουν τον θησαυρό της πίστης. Κι αυτό είναι αποτέλεσμα της χάριτος του Θεού, που μπορεί με αδύναμα σώματα να κατορθώνει παράδοξα πράγματα.

Και τώρα και παλιά, από τότε που υπάρχουν άνθρωποι στην γη, όλοι οι φίλοι του Θεού κληρώθηκαν να ζουν ζωή γεμάτη από θλίψεις, κόπους και μύρια δεινά. Αυτήν την ζωή ας επιθυμούμε κι εμείς, και όχι την φιλήδονη, άσωτη και γεμάτη ανέσεις.

Όπως δεν είναι δυνατόν ο αθλητής να κερδίσει τα στεφάνια με ύπνο, οκνηρία και τρυφή ούτε ο στρατιώτης τα τρόπαια ούτε ο κυβερνήτης το λιμάνι ούτε ο γεωργός τους καρπούς, έτσι, ούτε ο πιστός μπορεί να κερδίσει τα αγαθά που υποσχέθηκε ο Θεός ζώντας με αδιαφορία.

Σε όλα τα κοσμικά πράγματα οι κόποι προηγούνται της ηδονής. Εμείς δεν είναι παράλογο να ελπίζουμε ότι θα γευθούμε τον ουρανό, τις τιμές των αγγέλων, την αιώνια ζωή, με ραθυμία και οκνηρία, μην δείχνοντας για αυτά έστω την φροντίδα που δείχνουμε για τα κοσμικά πράγματα;

Πηγή: Εγκώμιον εις Μάρτυρας Αιγυπτίους, Περιοδικό Αγία Λυδία, Τεύχος: Οκτώβριος 2014. 

Συμβουλές προς Όλους

Το Κυριότερο στη ζωή, είναι να κάνεις πάντα το καλό. Αν δεν μπορείς να κάνεις στους ανθρώπους μεγάλο καλό, προσπάθησε να κάνεις τουλάχιστον μικρό.

Μην κρίνετε ποτέ τον κλήρο. Καλύτερα να κρίνετε τον κόσμο όλο, παρά έναν κληρικό!.

Πίνετε αγιασμό, όσο πιο συχνά τόσο πιο καλά. Είναι το καλύτερο και αποτελεσματικότερο φάρμακο. Αυτό δεν το λέω ως ιερέας, το λέω σαν γιατρός. Από την ιατρική μου πείρα.

Να προφυλάσετε τους εαυτούς σας από το αμάρτημα του φανατισμού, της μισαλλοδοξίας, του μίσους προς τους αλλόθρησκους και τους ανθρώπους διαφορετικών πεποιθήσεων. Να συμπεριφέρεστε ευγενικά σε κάθε άλλη πίστη. Ποτέ μην προσβάλλετε, ποτέ μην ταπεινώνετε κανένα.

Μην πιστεύετε σ’ εκείνους που θέλουν να σπείρουν την διχόνοια και το μίσος μεταξύ των λαών και των ανθρώπων διαφόρων θρησκειών. Απ’ αυτή την διχόνοια κερδίζουν μόνο οι εχθροί μας. Για την μητέρα Εκκλησία ισχύει το ρητό του Αποστόλου Παύλου: «Οὐκ ἔνι Ἰουδαῖος οὐδὲ Ἕλλην, » (δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε έναν Ιουδαίο ή Έλληνα…). Η Εκκλησία έτσι βλέπει τους ανθρώπους. Γι’ αυτό και όλοι οι αλλοεθνείς και αλλόθρησκοι πάντα θα βρουν στον πιστό ορθόδοξο χριστιανό, αγάπη, βοήθεια και φιλοξενία.

Ο άνθρωπος που βαπτίζει ένα παιδί, πρέπει να είναι αληθινός χριστιανός, πιστός, που γνωρίζει να προσεύχεται και γνωρίζει τον νόμο του Θεού. Εάν δεν μπορείτε να βρείτε ένα τέτοιο άνθρωπο, να περιμένετε, να μην βιάζεστε.

Η ευθύνη αυτών που βαπτίζουν το παιδί, είναι μεγάλη,επειδή πρέπει να μάθουν στο παιδί το λόγο του Θεού, τις προσευχές, την ευλάβεια, το ήθος. Όλα αυτά μπορούν να του τα μάθουν πιστοί άνθρωποι.

Πηγή: Εκδόσεις: Ιεράς Καλύβης Εισοδίων της Θεοτόκου, Νέα Σκήτη-Άγιον Όρος.

Πηγή: Αδιαλείπτως Προσεύχεσθε, Εκδόσεις: Ορθόδοξος Κυψέλη.

Πρώτα από όλα όπως η Αγία Τριάδα δοξάζεται στον ουρανό από τους Αγγέλους, έτσι και εσύ να ενώνεις τα τρία σου δάκτυλα του δεξιού χεριού και επειδή όμως δεν είναι εύκολο να ανεβείς στον ουρανό να προσκυνήσεις, βάζεις το χέρι σου στο κεφάλι σου, διότι το κεφάλι συμβολίζει τον ουρανό και λες: Όπως οι άγγελοι δοξάζουν την Αγία Τριάδα στον ουρανό, έτσι και εγώ ως δούλος δοξάζω και προσκυνώ την Αγία Τριάδα. Και όπως τα δάκτυλα είναι τρία, είναι διαφορετικά,είναι και μαζί, έτσι και η Αγία Τριάδα είναι τρία πρόσωπα, αλλά ένας Θεός. Και όταν κατεβάζεις το χέρι σου στην κοιλιά σου να λες: Σε προσκυνώ και σε λατρεύω Κύριε μου, διότι καταδέχτηκες και ενσαρκώθηκες στην κοιλιά της Θεοτόκου για της αμαρτίες μας. Όταν το βάζεις στο δεξί σου ώμο να λες: Σε παρακαλώ Θεέ μου, να με συγχωρέσεις και να με βάλεις στα δεξιά σου με τους δικαίους. Ενώ όταν το βάζεις στο αριστερό ώμο να λες: Σε παρακαλώ Κύριε μου, να μη με βάλεις στα αριστερά σου με τους αμαρτωλούς. Στη συνέχεια σκύβοντας κάτω στη γη να αναφωνείς: σε δοξάζω Θεέ μου,σε προσκυνώ και σε λατρεύω και όπως μπήκες στον τάφο, έτσι θα μπω και εγώ και όταν σηκώνεσαι όρθιος, φανερώνει την Ανάσταση και λέγεις: Σε δοξάζω και σε προσκυνώ Κύριε μου, διότι αναστήθηκες από τους νεκρούς για να μας χαρίσεις την αιώνια ζωή. Αυτό σημαίνει ο Σταύρος.

Πηγή: Διδαχαί και Προφητείαι Αγίου Κοσμά του Αιτωλού, Εκδόσεις, Ο.Χ.Α. «Λυδία».

• Η αληθινή πίστη πληροφορεί μυστικά τον άνθρωπο για το θείο χαρακτήρα του.

• Τον οδηγεί στη μακαριότητα και τον διδάσκει ότι το ύψιστο αγαθό που ποθεί βρίσκεται στην αγάπη του Θεού και του πλησίον.

• Η αληθινή πίστη γεμίζει τον άνθρωπο με ελπίδα, η οποία είναι αιώνια, αμείωτη, καθαρή, από κάθε πάθος και πηγή ευδαιμονίας.

• Γεμίζει την καρδιά του πιστού με θερμή, ανέκφραστη, μυστική, άπειρη, αγνή, αγία, αγάπη, η οποία κατακλύζει και κατακυριεύει τα πάντα.

• Γεμίζει την καρδιά του με τους καρπούς του Αγίου Πνεύματος, δηλαδή τη χαρά, την ειρήνη, τη μακροθυμία,τη χρηστότητα και την αγαθοσύνη.

• Δίνει τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Φωτίζει τον νου του πιστού, τον κάνει σοφό και συνετό, τον πλουτίζει με την γνώση της αλήθειας και τον άγιο φόβο του Θεού.

• Αναπλάθει τον άνθρωπο που έχει διαφθαρεί απ’ την αμαρτία τον επαναφέρει στο αρχαίο κάλλος.

• Τον αγιάζει και τον ανεβάζει στην τελειότητα. Του ανοίγει τους οφθαλμούς της διανοίας για να βλέπει τα αθέατα και του αποκαλύπτει τα μυστήρια.

• Ο πιστός άνθρωπος έχει ηθικό σθένος και ανδρεία και δεν φοβάται από τα βάσανα της ζωής. Τον διακρίνει η δύναμη, το θάρρος, η καρτερία, η μεγαλοφροσύνη, η μεγαλοψυχία, η ελεημοσύνη και γενικά κάθε χριστιανική αρετή.

• Του δίνει την σωφροσύνη, την αγιότητα, την ακεραιότητα και κάλλος της παρθενίας.

• Ανεβάζει τον πιστό ποιο πάνω απ’ τους νόμους της φύσης και του δίνει τη δύναμη να νικάει την τάξη που επικρατεί στη φύση.

• Η αληθινή πίστη στο Χριστό καθιστά τον άνθρωπο εικόνα του Θεού και τον εξομοιώνει με το Θεό.     

Πηγή: Πρεσβυτέρου Διονυσίου Τάτση, Διδαχές του Αγίου Νεκταρίου, Β’ ‘Εκδοση.             

• Αγάπα το Θεό… 

• Αν σιωπάς, να σιωπάς από Αγάπη.

• Αν μιλάς, να μιλάς από Αγάπη.

• Αν διορθώσεις κάποιον να τον διορθώσεις από Αγάπη.

• Αν συγχωρείς, να συγχωρείς από Αγάπη.

• Στο βάθος της καρδιάς σου, να έχεις τη ρίζα της αγάπης.

• Από μια τέτοια ριζα, μόνο καλό μπορεί να προέλθει.

• Αγάπα το Θεό, και κάνε ότι θέλεις.      

Πηγή: https://proseuxi.gr